Link Building
Budowanie linków (Link Building)
Budowanie linków (Link Building), znane również jako link building, jest jednym z najważniejszych elementów strategii Search Engine Optimization (SEO). Jest to proces zdobywania linków prowadzących do Twojej witryny z innych zewnętrznych źródeł internetowych. Działa to w taki sposób, że linki te pełnią rolę wskazówek lub poleceń od innych stron internetowych, które wskazują na wartość i autorytet Twojej witryny. Dlaczego więc link building jest tak istotny dla SEO? To pytanie rozważmy dokładniej.
W świecie internetu, gdzie ilość treści rośnie lawinowo, a konkurencja o uwagę użytkowników staje się coraz bardziej zacięta, link building jest kluczowym narzędziem do wyróżnienia się. Wyszukiwarki, takie jak Google, oceniają witryny internetowe w oparciu o wiele czynników, a jednym z najważniejszych jest linkowanie. Jest to istotne z dwóch głównych powodów.
Zapytaj o Audyt Link Building
Po pierwsze, linki są traktowane jako wskazówki od innych witryn, które sugerują, że Twoja strona jest wartościowa i godna zaufania. Im więcej autorytatywnych witryn linkuje do Ciebie, tym wyższe masz szanse na to, że Google i inne wyszukiwarki uznały Cię za wiarygodne źródło informacji. W praktyce oznacza to, że Twoja strona będzie miała wyższe pozycje w wynikach wyszukiwania, co z kolei przyciągnie większy ruch i potencjalnych klientów.
Po drugie, linki są istotne dla indeksacji stron internetowych przez wyszukiwarki. Googlebot i inne roboty indeksujące korzystają z linków do przemieszczania się po stronach internetowych i znajdowania nowych treści. Jeśli Twoja strona nie jest odpowiednio linkowana, może to prowadzić do problemów z jej indeksacją i wykluczenia z wyników wyszukiwania.
Link building jest więc nie tylko o zdobyciu linków, ale także o budowaniu reputacji i autorytetu Twojej witryny w świecie online. Pomaga to w zwiększeniu widoczności w wynikach wyszukiwania, generowaniu ruchu organicznego i osiąganiu lepszych wyników biznesowych. Jednak warto pamiętać, że link building to proces wymagający cierpliwości i staranności. Nie chodzi tylko o ilość linków, ale także o ich jakość, pochodzenie oraz zgodność z zasadami etycznymi SEO. W dalszych częściach tego artykułu omówimy szczegóły procesu budowania linków oraz strategie, które mogą pomóc Ci osiągnąć sukces w tej dziedzinie.
Rodzaje linków
Linki odgrywają kluczową rolę w dziedzinie SEO (Search Engine Optimization), wpływając na pozycje witryny w wynikach wyszukiwania i ogólną widoczność w Internecie. Aby zrozumieć pełną moc linków, warto poznać różne ich rodzaje oraz ich znaczenie dla strategii SEO.
1. Linki zwrotne (backlinki):
Linki zwrotne, zwane również linkami wchodzącymi, to linki pochodzące z innych witryn internetowych i kierujące do Twojej strony. Są one jednym z najważniejszych czynników wpływających na pozycjonowanie. Dobrej jakości backlinki pochodzące z autorytatywnych i związanych tematycznie stron internetowych są jak rekomendacje od innych ekspertów w danej dziedzinie. Wartościowe linki zwrotne zwiększają autorytet Twojej witryny i mogą poprawić jej pozycję w wynikach wyszukiwania.
2. Wewnętrzne linki:
Wewnętrzne linki to linki, które prowadzą z jednej strony Twojej witryny do innych jej podstron. Służą one do nawigacji wewnątrz strony oraz tworzenia hierarchii treści. Poprawnie skonstruowane wewnętrzne linki ułatwiają użytkownikom poruszanie się po stronie i pomagają wyszukiwarkom zrozumieć strukturę witryny. To również sposób na przekazywanie wartości z jednej strony na drugą w ramach własnej witryny.
3. Nofollow i dofollow linki:
Nofollow i dofollow to atrybuty, które można przypisać linkom, określając, czy link ma być śledzony przez roboty wyszukiwarek i przekazywać wartość SEO.
- Dofollow linki są standardowymi linkami, które przekazują zarówno ruch użytkowników, jak i wartość SEO. Oznaczają one, że witryna, do której prowadzi link, jest związana tematycznie lub wartościowa z punktu widzenia SEO.
- Nofollow linki, jak sama nazwa wskazuje, są odnośnikami, które nie przekazują wartości SEO. Są one stosowane, aby zapobiegać nadmiernemu spamowi lub niekontrolowanemu przekazywaniu linków. Nofollow linki są często używane w komentarzach na blogach lub na stronach z treściami użytkowników, aby zabezpieczyć się przed niepożądanymi linkami.
Wartościowe backlinki, szczególnie dofollow, są kluczowym celem dla wielu strategii SEO. Są one traktowane jako wskazówki od innych witryn, które polecają Twoją stronę jako wartościową i godną uwagi. Jednak nadmiar słabych linków lub nieodpowiednio używanych nofollow linków może mieć negatywny wpływ na pozycje witryny. Dlatego ważne jest, aby budować linki ostrożnie, dbając o jakość i zgodność z zasadami etyki SEO.
W kolejnych częściach tego artykułu omówimy strategie budowania linków, techniki optymalizacji linków i inne kluczowe kwestie związane z link buildingiem, które pomogą zrozumieć, jak wykorzystać linki w celu poprawy widoczności i pozycji witryny w wynikach wyszukiwania.
Proces pozyskiwania linków
Proces budowania linków jest kluczowym elementem strategii SEO i ma ogromny wpływ na widoczność witryny w wynikach wyszukiwania. Skuteczne budowanie linków wymaga przemyślanych działań i staranności. Oto kroki niezbędne do skutecznego budowania linków:
1. Badanie słów kluczowych: Pierwszym krokiem jest zrozumienie, jakie słowa kluczowe są istotne dla Twojej witryny i branży. Badanie słów kluczowych pomaga zidentyfikować frazy, które użytkownicy wpisują w wyszukiwarkach i które powinny być związane z Twoją stroną. Wybór odpowiednich słów kluczowych jest kluczowy, ponieważ będą one stanowiły podstawę do identyfikowania potencjalnych źródeł linków.
2. Analiza konkurencji: Przegląd konkurencji może dostarczyć cennych wskazówek dotyczących źródeł linków. Identyfikowanie witryn, które linkują do konkurentów, może pomóc w zrozumieniu, gdzie warto skupić się na budowaniu własnych linków. Narzędzia do analizy konkurencji mogą być tutaj nieocenione.
3. Tworzenie wartościowej treści: Kluczowym elementem skutecznego link buildingu jest tworzenie treści, która jest wartościowa i atrakcyjna dla innych witryn. To treść stanowi motywację do linkowania. Przygotuj treści, które są informacyjne, edukacyjne, rozrywkowe lub przydatne, w zależności od swojej branży.
4. Identyfikowanie potencjalnych źródeł linków: Kolejnym krokiem jest identyfikacja potencjalnych źródeł linków. Może to obejmować:
- Branżowe katalogi i katalogi firm,
- Blogi i strony internetowe związane z Twoją dziedziną,
- Portale społecznościowe i fora dyskusyjne,
- Witryny branżowe i organizacje,
- Wydawców treści, którzy mogą być zainteresowani Twoją treścią.
5. Kontakt z właścicielami stron internetowych: Po zidentyfikowaniu potencjalnych źródeł linków nadszedł czas na kontakt z właścicielami tych witryn. To może być wyzwaniem, ponieważ musisz przekonać ich do linkowania do Twojej witryny. Personalizowane i profesjonalne e-maile, które podkreślają wartość Twojej treści, są kluczowe w tym procesie.
6. Monitorowanie i śledzenie postępu: Po rozpoczęciu procesu budowania linków warto monitorować i śledzić postęp. Narzędzia analityczne i narzędzia do monitorowania linków mogą pomóc w ocenie, które działania przynoszą rezultaty i które wymagają dostosowania.
7. Utrzymywanie długoterminowych relacji: Budowanie linków to proces ciągły. Ważne jest utrzymywanie długoterminowych relacji z witrynami, które linkują do Ciebie. Regularny kontakt i współpraca mogą przynieść kolejne korzyści w przyszłości.
Podsumowując, proces budowania linków to skomplikowany, ale niezwykle ważny element strategii SEO. Wymaga on staranności, cierpliwości i strategii, ale potrafi znacząco poprawić widoczność i pozycje Twojej witryny w wynikach wyszukiwania. Kluczem jest konsekwencja i dbałość o jakość linków, a nie ilość.
Przydatne narzędzia SEO wspierające pozyskiwanie linków
Narzędzia do budowania linków stanowią kluczowy element skutecznej strategii SEO, ułatwiając monitorowanie linków, analizę konkurencji i zarządzanie kampaniami link building. Oto niektóre z najważniejszych narzędzi i oprogramowania dostępnych na rynku:
Ahrefs: Jest to wszechstronne narzędzie, które oferuje szeroki zakres funkcji związanych z budowaniem linków. Ahrefs pozwala na analizę linków zwrotnych, badanie słów kluczowych, monitorowanie konkurentów oraz zarządzanie kampaniami link building. Możesz śledzić trendy w budowaniu linków, oceniać jakość linków i monitorować wyniki swoich działań.
Moz Link Explorer: Narzędzie Moz oferuje analizę jakości linków zwrotnych, wskazując na wartościowe źródła linków oraz monitorując konkurencję. Link Explorer pomaga w ocenie autorytetu witryn linkujących i umożliwia monitorowanie postępu w budowaniu linków.
SEMrush: To kompleksowe narzędzie SEO, które zawiera również funkcje związane z budowaniem linków. SEMrush umożliwia analizę konkurencji, badanie słów kluczowych oraz monitorowanie linków zwrotnych. Dzięki temu można skutecznie planować i zarządzać strategią link building.
Majestic: Jest to narzędzie znane z oceny jakości linków zwrotnych, używające tzw. “Flow Metrics” do analizy autorytetu stron internetowych. Majestic pozwala na monitorowanie konkurencji, identyfikowanie wartościowych linków oraz ocenę ryzyka związanego z profilami linków.
BuzzSumo: Chociaż głównie znane z analizy treści i mediów społecznościowych, BuzzSumo może być również używane do monitorowania linków społecznościowych oraz identyfikowania wpływowych witryn i autorów, co może pomóc w budowaniu relacji i zdobywaniu linków.
Monitor Backlinks: Jest to narzędzie zaprojektowane specjalnie do monitorowania linków zwrotnych i ich jakości. Monitor Backlinks umożliwia śledzenie nowych linków, ocenę ryzyka związanego z profilami linków oraz automatyczne powiadomienia o zmianach w linkach zwrotnych.
Linkody: To narzędzie do monitorowania i zarządzania linkami zwrotnymi. Pozwala na śledzenie nowych linków, analizę konkurencji oraz automatyczne raporty dotyczące profilu linków.
Pitchbox: Jest to narzędzie do zarządzania kampaniami link building, które ułatwia kontakt z właścicielami witryn i monitorowanie postępu. Pitchbox pomaga w organizacji działań, personalizowanych wiadomościach i raportach.
Te narzędzia stanowią cenny składnik każdej strategii link buildingu. Pozwalają na efektywne monitorowanie, analizę konkurencji oraz zarządzanie kampaniami, co przyczynia się do skutecznego budowania linków i poprawy pozycji witryny w wynikach wyszukiwania. Ważne jest jednak, aby dostosować wybór narzędzi do indywidualnych potrzeb i celów swojej strategii SEO.
Zasady etyki w SEO i backlink building
Zasady etyki w SEO, zwłaszcza w kontekście budowania linków, są niezmiernie istotne zarówno dla długoterminowego sukcesu witryny, jak i dla utrzymania dobrej reputacji w branży. Unikanie nieuczciwych praktyk i spamu jest kluczowe, aby uniknąć kar od wyszukiwarek i zapewnić, że Twoja witryna będzie cieszyła się trwałą widocznością w wynikach wyszukiwania.
Pierwszą zasadą etyczną w budowaniu linków jest uczciwość i autentyczność. Linki powinny być zdobywane w sposób naturalny, oparty na wartości i jakości treści. Unikaj fałszowania linków, zakupu linków, czyli praktyk, które naruszają zasady Google i innych wyszukiwarek. Warto inwestować czas i wysiłek w tworzenie wartościowych treści, które przyciągną linki organicznie.
Kolejną zasadą jest unikanie nadmiernego anchor text optimization. Nie należy nadużywać tych samych słów kluczowych jako anchor text w linkach zwrotnych, ponieważ może to wyglądać na manipulację i być penalizowane przez wyszukiwarki. Dąż do naturalności i różnorodności w tekstach kotwiczych.
Dopasowanie kontekstu w linkach zwrotnych to kolejna kluczowa zasada. Jeśli budujesz linki na stronach, które są niezwiązane tematycznie z Twoją witryną, może to być uznane za nieuczciwą taktykę. Linki powinny pochodzić z witryn, które są autorytatywne w danej dziedzinie i mają związek z tematyką Twojej strony.
Nie wolno zapominać o szanowaniu prywatności i wytycznych witryn. Nie próbuj zdobywać linków na witrynach, które wyraźnie odrzucają takie próby, a także respektuj zasady linkowania, jakie określają.
Podsumowując, budowanie linków w zgodzie z etycznymi zasadami SEO to nie tylko kwestia zadowolenia wyszukiwarek, ale również dbałości o długoterminową reputację i zaufanie użytkowników oraz innych witryn internetowych. Unikanie spamu, nieuczciwych taktyk i działanie zgodnie z zasadami to klucz do sukcesu w dźwięcznej strategii link buildingu.
Linki zwrotne z konkurencyjnych witryn
Linki zwrotne od konkurencyjnych witryn mogą być nieocenione dla Twojej strategii SEO z kilku powodów. Po pierwsze, takie linki świadczą o uznaniu Twojej witryny przez konkurencję, co może przyczynić się do budowania Twojego autorytetu w danej dziedzinie. Po drugie, linki od konkurentów mogą otworzyć przed Tobą nowe źródła ruchu i potencjalnych klientów. Jak można znaleźć takie możliwości?
Pierwszym krokiem jest analiza konkurencji. Zidentyfikuj swoich głównych konkurentów w danej branży lub dziedzinie. Narzędzia SEO, takie jak Ahrefs czy SEMrush, mogą pomóc w tym procesie. Następnie przeanalizuj, na jakich witrynach konkurencja ma linki, zwłaszcza te o wysokim autorytecie. To mogą być strony branżowe, katalogi, blogi czy fora dyskusyjne.
Kolejnym krokiem jest kontakt z konkurencją. Możesz wysłać im personalizowane wiadomości, w których proponujesz wymianę linków lub współpracę. Pamiętaj, że wartość Twojej witryny dla nich musi być oczywista, dlatego przygotuj argumenty, dlaczego warto byłoby linkować właśnie do Ciebie.
Innym sposobem jest monitorowanie odnośników do konkurencji. Jeśli konkurencja zdobywa nowe linki, być może istnieje możliwość skorzystania z tych samych źródeł. Narzędzia do monitorowania linków, takie jak Monitor Backlinks czy Majestic, mogą pomóc w śledzeniu działań konkurencji i identyfikowaniu nowych linków.
Warto również śledzić wiadomości o konkurencyjnych produktach lub usługach oraz bieżących wydarzeniach w branży. Jeśli masz wartościową treść lub narzędzia do zaoferowania, możesz próbować wykorzystać te okazje do zdobycia linków zwrotnych od konkurentów.
Linki od konkurencji mogą stanowić cenny element strategii link buildingu. Jednak pamiętaj o dbałości o wartościową treść i autentyczność w relacjach z konkurentami. To klucz do skutecznego pozyskiwania linków od tych witryn.
Audyty linków w SEO: Klucz do skutecznego link buildingu
W świecie optymalizacji dla wyszukiwarek (SEO), linki odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu autorytetu i pozycji strony w wynikach wyszukiwania. Jednak nie wszystkie linki są równe, a niektóre mogą nawet szkodzić Twojej stronie zamiast pomagać. Dlatego tak ważne jest przeprowadzanie regularnych audytów linków.
Audyty linków polegają na dokładnym przeglądzie wszystkich linków wchodzących i wychodzących z Twojej strony. Celem jest identyfikacja i usunięcie szkodliwych linków, które mogą obniżać ranking strony w wynikach wyszukiwania, a także zidentyfikowanie potencjalnych możliwości budowy wartościowych linków. W tym procesie analizowane są różne aspekty linków, takie jak jakość źródła linku, tekst kotwicy, atrybuty linku (np. “nofollow”) oraz kontekst, w jakim link się pojawia.
Szkodliwe linki mogą pochodzić z podejrzanych źródeł, być nienaturalne lub wynikać z nieetycznych praktyk SEO, takich jak zakup linków. Google i inne wyszukiwarki karzą strony za takie praktyki, co może prowadzić do znacznego spadku ruchu i widoczności. Dlatego ważne jest, aby regularnie monitorować profil linków swojej strony i podejmować odpowiednie działania w celu usunięcia szkodliwych linków.
Jednak audyty linków nie są tylko o usuwaniu “złych” linków. To także doskonała okazja do zidentyfikowania i wzmocnienia “dobrych” linków. Możesz odkryć, które strony kierują do Ciebie najwięcej ruchu i mają największy wpływ na Twoją widoczność w wyszukiwarkach. Dzięki temu możesz skupić się na budowaniu relacji z tymi stronami i poszukiwaniu podobnych możliwości linkowania.
Podsumowując, audyty linków są niezbędnym narzędziem w arsenale każdego specjalisty SEO. Pozwalają one na utrzymanie zdrowego profilu linków, ochronę przed karą wyszukiwarek i maksymalizację korzyści płynących z wysokiej jakości linków wchodzących. Regularne przeprowadzanie audytów linków zapewni, że Twoja strategia link buildingu będzie zawsze aktualna i skuteczna.
Link building cechy złych linków
Black Hat SEO to praktyki, które są uważane za nieetyczne i mogą prowadzić do kar od wyszukiwarek, takich jak Google. W kontekście linkowania, oto lista cech charakterystycznych dla black hat linków:
- Zakupione linki: Kupowanie linków w celu manipulowania rankingiem strony w wynikach wyszukiwania.
- Linki z farm linków: Strony stworzone wyłącznie w celu generowania linków do innych stron.
- Niewidoczne linki: Używanie białego tekstu na białym tle lub bardzo małej czcionki, aby ukryć linki przed użytkownikami, ale nie przed wyszukiwarkami.
- Nadmierna wymiana linków: Wzajemne linkowanie się z wieloma stronami bez konkretnego kontekstu lub wartości dla użytkownika.
- Automatycznie generowane linki: Używanie oprogramowania do automatycznego tworzenia linków na forach, blogach i innych stronach.
- Linki z niepowiązanych tematycznie stron: Umieszczanie linków na stronach, które nie mają nic wspólnego z tematem Twojej strony.
- Linki z użyciem Exact Anchor text: Nadmierne używanie optymalizowanych słów kluczowych w Anchor linku.
- Linki z krótkotrwałych stron: Linkowanie z serwisów, które istnieją tylko przez krótki czas, często stworzonych tylko w celu manipulacji rankingami.
- Linki z spamowymi komentarzami: Wstawianie linków w komentarzach na blogach, forach i innych stronach bez wartości dodanej dla dyskusji.
- Linki z przekierowaniami: Używanie przekierowań, aby ukryć źródło linku lub manipulować wartością przekazywaną przez link.
- Linki ze stron o dużej ilośc linków wychodzących: Strony, które mają ogromną ilość linków wychodzących, często bez konkretnego kontekstu lub wartości.
- Używanie sieci prywatnych blogów (PBNs): Tworzenie sieci stron (często na zakupionych, wygasłych domenach) wyłącznie w celu linkowania do głównej strony i manipulowania jej rankingiem.
White-hat link building – cechy poprawnych linków
White Hat SEO to etyczne praktyki optymalizacji, które są zgodne z wytycznymi wyszukiwarek i skupiają się na dostarczaniu wartości użytkownikom. W kontekście linkowania, oto lista cech charakterystycznych dla white hat linków:
- Naturalność: Linki są zdobywane naturalnie, bez manipulacji czy sztucznych działań.
- Dopasowanie tematyczne: Linki pochodzą z witryn związanych tematycznie z Twoją stroną, co dodaje wartości dla użytkowników.
- Wysoka jakość źródła: Linki pochodzą z autorytatywnych, renomowanych i zaufanych stron.
- Różnorodność anchor tekstu: Tekst kotwicy linku jest różnorodny i nie jest nadmiernie optymalizowany pod konkretne frazy kluczowe.
- Dodawanie wartości: Linki są umieszczane w kontekście, który dostarcza wartości dla czytelników, np. w jakościowym artykule czy badaniu.
- Długoterminowa strategia: Linki są budowane z myślą o długoterminowej strategii, a nie szybkich, krótkotrwałych wynikach.
- Unikanie manipulacji: Brak prób manipulowania algorytmami wyszukiwarek poprzez sztuczne techniki.
- Ręczne działania: Linki są zdobywane poprzez ręczne działania, takie jak nawiązywanie relacji, pisanie gościnnych postów czy udział w branżowych wydarzeniach.
- Transparentność: Brak prób ukrywania linków przed wyszukiwarkami czy użytkownikami.
- Użyteczność dla użytkownika: Linki są umieszczane w miejscach, które są użyteczne i wartościowe dla użytkowników, a nie tylko dla algorytmów wyszukiwarek.
- Unikanie nadmiernej wymian linków: Wzajemne linkowanie się jest ograniczone i ma sens w kontekście wartości dla użytkownika.
- Odpowiedni atrybut linku: Jeśli link jest reklamowy lub został umieszczony w zamian za coś (np. produkt do recenzji), stosuje się atrybuty “nofollow” lub “sponsored”, aby być transparentnym wobec wyszukiwarek.
Metryki i wskaźniki służące do oceny domen i backlinków
Przy ocenie linku w procesie pozyskiwania linków zewnętrznych, różne narzędzia SEO oferują różnorodne metryki i wskaźniki. Oto niektóre z kluczowych parametrów, które warto brać pod uwagę, bazując na popularnych narzędziach takich jak SEMrush, Ahrefs, MajesticSEO i Moz:
- Wartość domeny (Domain Authority, DA – Moz): Wskaźnik oceniający siłę i autorytet całej domeny. Im wyższa wartość DA, tym bardziej wartościowy jest link z tej strony.
- Wartość strony (Page Authority, PA – Moz): Podobnie jak DA, ale odnosi się do konkretnej strony, a nie całej domeny.
- Trust Flow (TF – MajesticSEO): Wskaźnik oceniający jakość linków wchodzących na stronę. Wysoki TF wskazuje na to, że strona otrzymuje linki z zaufanych źródeł.
- Citation Flow (CF – MajesticSEO): Wskaźnik oceniający ilość linków wchodzących na stronę. Skupia się na ilości, a nie jakości.
- URL Rating (UR – Ahrefs): Wskaźnik oceniający siłę profilu linkowego konkretnej strony.
- Domain Rating (DR – Ahrefs): Wskaźnik oceniający siłę profilu linkowego całej domeny.
- Backlinków i odnośników (Referring Domains – różne narzędzia): Liczba unikalnych domen, które linkują do strony. Ważne jest, aby różnorodność domen była wysoka.
- Anchor Text: Tekst, który jest używany w linku. Pomaga zrozumieć, jakie słowa kluczowe są związane z linkowaną stroną.
- Lokalizacja linku: Czy link jest umieszczony w treści, stopce, bocznym pasku czy w innych miejscach? Linki w treści są zazwyczaj bardziej wartościowe.
- Dofollow vs Nofollow: Linki “dofollow” przekazują wartość SEO, podczas gdy linki “nofollow” tego nie robią.
- Organiczny ruch na stronie: Strony z dużą ilością organicznego ruchu są często bardziej wartościowe jako źródła linków.
- Toxic Score (SEMrush): Wskaźnik oceniający, czy dany link może być potencjalnie szkodliwy dla Twojej strony.
Podsumowanie
Podsumowując artykuł: link buildingu jako kluczowego elementu strategii SEO. Link building polega na zdobywaniu wartościowych odnośników prowadzących do naszej strony, co przekłada się na wyższą pozycję w wynikach wyszukiwania. Autor podkreśla, że nie chodzi tylko o ilość linków, ale przede wszystkim o ich jakość. Wskazuje na różne metody zdobywania linków, takie jak tworzenie wartościowych treści, współpraca z influencerami czy udział w wydarzeniach branżowych. Kordowski zwraca uwagę na to, żeby unikać technik niezgodnych z wytycznymi Google, które mogą prowadzić do kar. Podkreśla również znaczenie monitorowania i analizy efektów działań link buildingowych.
Artykuł uaktualniony 12 miesięcy