Narzędzia do zarządzania projektami — Digital Project Management

Artykuł uaktualniony 44 minuty

Obecnie projekty są bardzo popularną formą realizacji zadań, zmian. Uczą nie tylko współpracy, ale także umiejętności odgrywania określonej roli w strukturze zespołu projektowego. Nawet drobne przedsięwzięcia realizuje się już w formie projektu, gdyż jest to łatwiejsze i bardziej przystępne. Jednakże nie robi się tylko małych, drobnych projektów, ale także ogromne, które mogą pochłonąć wiele lat ciężkiej pracy, w szczególności badawcze mające na celu wynalezienie lub opracowanie np. technologii, która ma posłużyć ludzkości. Dla takich (ale i nie tylko) wymyślono odpowiednie narzędzia informatyczne mające wspomóc „ogarnięcie” całego projektu od A do Z.

Od czego się to zaczęło, czyli kilka słów o historii zarządzania projektami

Ciężko doszukać się pierwszego projektu w historii. W dawnych czasach nie posługiwano się taką terminologią, zatem patrząc wstecz możemy wskazywać, że wybudowanie piramid, chińskiego muru lub pierwszych samochodami było projektami. Wiadomo, że już wtedy inicjator przedsięwzięcia robił wszystko, żeby cel został zrealizowany. Jednak uznaje się, że wtedy robiono to bardziej po omacku, a na pewno nie było wypracowanych schematów i naukowych metodologii, które mimo wszystko ułatwiają prowadzenie projektów.

PMI (Project Management Institute)

Przyjmuje się, że pierwszymi przedsięwzięciami przypominającymi współczesne projekty, opartymi o prawidłowej metodologii, kontroli realizacji były projekty wojskowe w okresie II wojny światowej, a konkretne Projekt Manhattan mający na celu wykorzystanie energii jądrowej do produkcji broni. Pierwotnie one były one utajnione, jednak niewiele później takie prowadzenie projektów obejmowało także przedsięwzięcia cywilne. Na przełomie lat 50 i 60 nastąpił duży rozwój naukowy związany z zarządzaniem projektami, powstała chyba najbardziej popularna organizacja związana z tym obszarem –

PMI (Project Management Institute), a także wtedy mocno rozwinęły się zyskujące wówczas popularność metody sieciowe CPM (Critical Path Method)  i PERT (Program Evaluation and Review Technique). Później nauka dalej szła do przodu, jednak pojawiały się pewne ograniczenia technologiczne, aż do lat 80 i 90, gdy zaczęto wykorzystywać wydaje komputery, co poskutkowało opracowaniem najważniejszych programów wykorzystywanych przy zarządzaniu projektami.

Późniejszy rozwój ludzkości i gospodarki dalej napędzał tą gałąź nauki, by skracać czas realizacji przedsięwzięć, maksymalizować efektywność pracy ludzi, maszyn jak i samych przedsiębiorstw, a wszystko to wykorzystać jako przewagę podczas rywalizacji z innymi firmami na rynku. Te motywy można powiedzieć, że są ciągle aktualne. Obecnie też szuka się co raz to nowszych narzędzi, które pomogą rozwijać się firmie poprzez optymalizację realizowania czynności przynoszących zyski. Korzystają także na tym sami pracownicy, ponieważ pojawiają się programy, które poprawiają komunikacje między osobami zaangażowanymi w projekt. Wiele rzeczy staje się wtedy po prostu prostsze.

Narzędzia do zarządzania projektami

Czy narzędzia do zarządzania projektami są istotnym elementem wspierającym pracę kierownika projektów? Project management brzmi dla niektórych enigmatycznie, ale digital project management…to dopiero jest zagadka. Zlepek trzech anglojęzycznych słów, przy czym definicja pierwszego nie jest do końca jasna i wciąż ewoluuje. Digital jest na topie, powstają więc coraz to nowe nazwy działów oraz stanowisk jak np. Chief Digital Officer, Digital Director, Digital Manager/Specialist czy Digital Consultant.

Teoria nie pozostała w tyle, pojawił się więc i digital project management. Muszę się przyznać, że kiedy zaczynałam swoją karierę jako DPM (ang. Digital Project Manager), nie do końca wiedziałam z czym to się je. Studiowałam więc opis roli i doszłam do prostego wniosku, że to nic innego jak zarządzanie projektem, a słowo digital wskazuje tylko na rodzaj projektów. Taki korporacyjny zabieg, nic poza tym. Z perspektywy czasu i zdobytego doświadczenia, dzisiaj patrzę na to trochę inaczej. Daleka jestem jednak od snucia teorii, że to inny rodzaj zarządzania projektami, chociaż niektórzy starają się ubrać go w jakieś ramy i zdefiniować. Sam digital ewoluuje, a wraz z nim zarządzanie projektami.

Najlepsze narzędzia do zarządzania projektami digital marketing w 2022

FAQ – narzędzia do zarządzania projektami

Digital – co to jest? Rola Digital Project Manager

To bardzo szerokie pojęcie i dosyć trudne do jednoznacznego zdefiniowania. Podskórnie każdy pewnie czuje, że to połączenie technologii z biznesem, służące maksymalizacji satysfakcji klienta (zewnętrznego lub wewnętrznego), zysków,  przy jednoczesnym obniżeniu kosztów poprzez optymalizację procesów. Ma być zatem szybciej, sprawniej i taniej. Skłaniam się ku wizji digitalu jako podejściu do robienia rzeczy, a nie rzeczy samej w sobie. Świetnie ujęli to autorzy we wpisie ,,What ‘digital’ really means”.

Czy digitalizacja odbywa się tylko w obszarze marketingu? Nie, ale tutaj ma chyba największe pole do popisu. Mowa nie tylko o usprawnieniu komunikacji. Dobrze zbudowania strategia digitalowa to zupełnie nowy wymiar marketingu, a kolejne nowinki technologiczne codziennie przynoszą nowe możliwości, które jeszcze kilka lat temu pozostawały w sferze science-fiction. Za przykład niech posłuży chociażby Programmatic Display (targetowanie reklamy do określonej grupy odbiorców w modelu aukcyjnym), Marketing Automation czy wykorzystanie BOT-ów. Digital to również SEO, systemy CRM, data warehouse i wiele innych.

Przyjmuje się, że projekty digitalowe to takie, które wykorzystują Internet i technologie webowe, a więc zaliczyć można do nich strony internetowe, aplikacje mobilne, gry, video, e-commerce czy działania w social media.

Trochę o projektach i zarządzaniu nimi

Tak jak zostało to wspomniane we wstępie pracy, obecnie większość przedsięwzięć nazywamy „projektem”. Teraz natomiast zostanie to lekko doprecyzowane, w oparciu o źródła naukowe. Zaczynając od samej definicji projektu, wiele źródeł projektem nazywa organizację powołaną tymczasowo, która ma dostarczyć produkt biznesowy w oparciu o uzasadnienie biznesowe (Axelos, 2018). Czyli jest to szeroko pojęte przedsięwzięcie (mogące występować pod różnymi nazwami, np.: inwestycja, wdrożenie, restrukturyzacja) , którego powstanie jest uzasadnione. Ponadto powinno mieć także jasno określone wymagania jakie ma spełniać, harmonogram prac z kosztorysem oraz role jakie w nim odgrywają poszczególni pracownicy. W literaturze można, znaleźć jeszcze wiele atrybutów, które powinien mieć książkowy projekt, jednak zostały wpisane podstawowe rzeczy, które charakteryzują projekt.

Natomiast zarządzanie projektem polega na jego planowaniu, oddelegowaniu odpowiednich osób do konkretnych zadań, kontrolowaniu postępów i motywowaniu całego zespołu, by wspólnie osiągnąć wyznaczone cele, ale nie przekraczając pewnych granic takich jak czas, jakość i koszt (Axelos, 2018). Uogólniając trochę, zarządzanie projektami to skuteczne realizowanie ich. Istnieje wiele czynników, które mogą wpłynąć na projekt, ale umiejętne zarządzanie nim wiąże się z przewidywaniem tych negatywnych, które mogą utrudnić osiągnięcie celu, a także wykorzystać szansę, które zwiększą wartość przedsięwzięcia lub ułatwią jego realizację. Wszystkie czynności związane z prowadzeniem projektów to zarządzanie projektami.

5 cech zarządzania projektem w digitalu

Poniższe punkty są subiektywną oceną sytuacji i bazują na moim osobistym doświadczeniu. Zdania mogą być podzielone, ale będą świadczyły tylko o tym, że nie ma jednej słusznej drogi.

1. ELASTYCZNOŚĆ W WYBORZE MODELU ZARZĄDZANIA– wybór metody zarządzania projektem zależy od jego natury, zespołu, a także klienta. Nie można przyjąć, że najlepszą metodą jest Agile (metodyki zwinne) lub klasyczny Waterfall. Z mojego doświadczenia wynika, że zazwyczaj najlepiej sprawdza się połączenie obu, czyli model hybrydowy. W tym kontekście zakładam, że Project Manager jest w stanie trafnie ocenić jaki model zarządzania sprawdzi się w konkretnym przypadku. Czasem będzie w nim przewaga Agile, a niekiedy Waterfall. Warunkiem jest jednak to, aby PM odnajdywał się w obu metodologiach. Ścisła współpraca z Product Ownerem i Scrum Masterem (Agile) jest warunkiem koniecznym, jeśli mamy odnieść sukces. Czy Waterfall może iść w parze z Agile? Tak, ale o tym innym razem.
2. ELASTYCZNOŚĆ KORZYSTANIA Z NARZĘDZI PM – przerost formy nad treścią szkodzi. Mniejsze projekty digitalowe np. stworzenie aplikacji mobilnej czy strony internetowej, nie wymagają produkcji niezliczonej ilości dokumentacji. Jej utrzymanie pochłaniałoby bardzo dużą część czasu. Nie oznacza to jednak, że może jej nie być. Czasem wystarczą uproszczone wersje, ale podstawa to według mnie:
   1. Plan projektu (nie zawsze musi być to plan stworzony w MS Project, czasem lepiej sprawdza się zwykły plan w Excelu lub inne narzędzie pozwalające na stworzenie wykresu Gannta)
   2. Budżet
   3. Rejestr ryzyk i problemów (ang. Risk and Issue log) – w zależności od skali projektu używam wersji minimum lub maximum.
   4. Rejestr decyzji (ang. Decision log) – uwierzcie mi, szukanie potwierdzenia podjęcia decyzji w mailach może być bardzo czasochłonne. To mój tzw. must have.
   5. Raport – tutaj pozwalam sobie na dużą dowolność. Natura projektu zwykle wymusza pewne modyfikacje. Raport musi być czytelny dla odbiorcy, warto więc ustalić na samym początku projektu wzajemne oczekiwania.
3. KOLABORACJA ZESPOŁU W SIECI – podstawą sukcesu projektu jest sprawna komunikacja i dostęp w czasie rzeczywistym do wszelkich informacji dotyczących projektu. Jest to szczególnie kluczowe jeśli zespół jest rozproszony, co w digitalu zdarza się nadzwyczaj często. W przypadku projektów globalnych to już norma, że członkowie projektu w tym klient, pracują w różnych częściach świata. Z pomocą przychodzi nam technologia. Mamy do wyboru niezliczoną ilość komunikatorów (Slack, Skype, Hangouts), narzędzi do videokonferencji (BlueJeans, Webex), zarządzania zadaniami/projektem (Jira, Trello, BaseCamp, etc.), a także przechowywania dokumentacji (Confluence, Sharepoint). Nie wyobrażam sobie funkcjonowania w świecie digitalu bez wymienionych powyżej narzędzi. Trzymanie materiałów na własnym komputerze nie wchodzi już w grę. Ograniczamy też do minimum liczbę wysyłanych maili.
4. ZWIĘKSZONA ROLA PROJECT MANAGERA – digital to dziedzina interdyscyplinarna i tego też wymaga się od Project Managera. Oczywiście podstawą nadal są zadania wynikające z roli PM-a, czyli zarządzanie budżetem, zakresem projektu (ang. scope), ryzykami, tworzenie planu i raportowanie. Poza tym często odgrywa rolę analityka biznesowego, konsultanta, managera ds. obsługi klienta (ang. Account Manager) czy specjalisty ds. jakości (ostatecznie to PM decyduje czy produkt jest gotowy do pokazania klientowi np. podczas demo). Digital Project Manager to mistrz ceremonii, musi posiadać wiele umiejętności i odnaleźć się w każdej sytuacji.
5. ZARZĄDZANIE ZMIANĄ – więcej niż pewne w projekcie digitalowym jest to, że zakres projektu będzie się zmieniał. Permanentnie. Jest to na tyle dynamiczna dziedzina, że zamknięcie zakresu projektu na samym początku oznacza tyle, że nie jest on ostateczny. Dlatego właśnie coraz większą popularność zdobywa metodologia Agile czyli zwinne zarządzanie projektem.

Czas wrócić do pytania postawionego w tytule. W mojej ocenie zarządzanie projektem pozostaje zarządzaniem projektu niezależnie od obszaru, którego dotyczy. Digital wymaga dużej dozy elastyczności w podejściu, a także nieco większych umiejętności od Project Managera. Oprócz cech wymienionych powyżej, powinien posiadać również podstawy wiedzy z zakresu IT. Stoję zatem na stanowisku, że digital project management to specjalizacja. Praktyka rodzi czasem pokusę dorobienia teorii, stąd też pytanie postawione w tytule tego wpisu.

monday.com – narzędzia do zarządzania projektami

Monday.com to świetne narzędzie do zarządzania projektami, które przeżyło wiele zmian, pozbywając się wielu elementów typowych dla narzędzi do zarządzania projektami. Twórcy skupili się na prostych, wizualnie intuicyjnych układach, które pomagają zarządzać wieloma elementami w codziennej pracy project managera i nie tylko.

Funkcje monday.com do zarządzania projektami obejmują zarządzanie zasobami i projektami, śledzenie czasu pracy, współpracę i raportowanie. Użytkownicy mogą przesyłać i dołączać pliki do kart, komentować, wspominać o członkach zespołu.

Monady.com oferuje również świetny pulpit do raportowania projektów, który może prezentować dane z wielu tablic, umożliwiając lepsze śledzenie poszczególnych obszarów projektu. Możesz także użyć monday.com do śledzenia godzin pracy, harmonogramów i wystawiania faktur.

Ogólnie rzecz biorąc, jest to wysoce konfigurowalne narzędzie, które pozwala pracować w dowolnej metodologii — kanban lub innej — która pasuje do metod stosowanych w twoim zespole. Znajdziesz tu również przydatne narzędzia do kontroli przepływu pracy automatyzacji wielu elementów procesu.

Integracje z monday.com obejmują aplikacje do zarządzania projektami, takie jak Slack, Dysk Google, Gmail, Kalendarz Google, Jira, GitHub, Trello, Dropbox, Typeform i wiele innych, dostępnych za pośrednictwem Zapier.

Koszt narzędzia zaczyna się od 17 USD/miesiąc dla dwóch użytkowników.

Wrike.com – narzędzia do zarządzania projektami

Narzędzie Wrike to łatwe w użyciu narzędzia do zarządzania projektami, które są większe niż pięciu i większej liczby użytkowników. Jest to zbiór najbardziej konfigurowalnych narzędzi do zarządzania projektami, dzięki czemu użytkownicy mogą dostosowywać procesy, pulpity, raporty, formularze i nie tylko.

Narzędzie umożliwia użytkownikom przełączanie się między tablicami Kanban, interaktywnymi wykresami Gantta typu „przeciągnij i upuść” oraz tradycyjnymi widokami natężeń pracy w celu wizualizacji priorytetów. Wrike zawiera również listy zadań, podzadania, harmonogramy, współdzielone przepływy pracy, udostępnianie plików oraz komunikację i współpracę w czasie rzeczywistym. W celu uzyskania zaawansowanych informacji użytkownicy mogą uzyskać dostęp do narzędzi do raportowania wydajności, zarządzania zasobami i ich alokacji.

Wrike ma łatwą w użyciu, intuicyjną nawigację z odrębnymi przestrzeniami, folderami i zadaniami. Możesz przełączać się między ekranem głównym a grafikami, pulpitami nawigacyjnymi, kalendarzami, raportami i strumieniem aktywności dla powiadomień i wiadomości. Wrike oferuje również wiele różnych, ale specyficznych rozwiązań w zależności od typu zespołu lub organizacji, w tym zespoły marketingowe i zespoły wsparcia i obsługi relacji z klientami. Użytkownicy mają również dostęp do różnych szablonów dla typowych procesów.

Wrike ma ponad 400 gotowych integracji, w tym integracje z najpopularniejszym oprogramowaniem do zarządzania plikami od Microsoft, Google i Dropbox, a także z oprogramowaniem do sprzedaży i marketingu od Salesforce po Marketo.

Basecamp.com – narzędzia do zarządzania projektami

Basecamp to jedna ze starszych aplikacji na liście, ale nie bez powodu. Główną zaletą Basecamp jest to, całkowicie internetowe rozwiązanie do zarządzania projektami. Oznacza to, że dopóki członkowie Twojego zespołu mają dostęp do przeglądarki internetowej, mogą wchodzić w dowolny aspekt projektu, za który są odpowiedzialni. Jest również specjalnie zaprojektowany dla firm usługowych, umożliwiając im zapewnienie klientom dostępu do informacji o projekcie, aby ograniczyć niepotrzebne iteracje w kontaktach. Jest to dobry przykład alternatywy dla wymienionych narzędzi.

Wadą tego skoncentrowanego na kliencie, swobodnego stylu jest to, że brakuje mu prawdziwej głębi funkcji i nie mamy dostępu do dostosowywania i indywidualizacji, które oferowałaby bardziej solidna platforma. Dodaj do tego stałą cenę 99 USD miesięcznie (do 100 GB przestrzeni dyskowej), która jest niedopasowana do mniejszych firm, i może zniechęcać do tej platformy.

Trello.com – narzędzia do zarządzania projektami

Trello to kolejny częsty wybór dla firm poszukujących innego spojrzenia na zarządzanie projektami i jedna z naszych najlepszych alternatyw dla konkurencji. Podobnie jak Basecamp, Trello to platforma internetowa, która oferuje użytkownikom bardziej elastyczne i oparte na współpracy podejście do zarządzania projektami. Menedżerowie mogą tworzyć procesy i indywidualne projekty w stylu Kanban – metoda wizualizacji zadań, która obejmuje trzyetapowy przepływ pracy. To jedna z ciekawszych rozwiązań.

Zaletą tego narzędzia jest to, że nowi członkowie mogą łatwo i szybko dołączyć do projektu Trello, ponieważ więcej informacji jest wyświetlanych wizualnie. Niestety w narzędziu brakuje zaawansowanych funkcji i funkcji widoku projektu, w tym zarządzania dokumentami i raportami z projektów. Więc jeśli chcesz zmienić format swojego projektu lub dostosować i wyświetlić dane w sposób globalny może to być trudne. Ostatecznie jest to idealne narzędzie do zarządzania projektami dla małych, kreatywnych firm (lub freelancerów) szukających alternatywy.

Asana.com – narzędzia do zarządzania projektami

To proste narzędzie do planowania projektów z mnóstwem integracji, które pomogą Ci efektywnie zarządzać projektami. Asana oferuje wiele funkcji przy uproszczonym i przejrzystym interfejsie. Jedną z wad tego narzędzia jest to, że nie oferuje wbudowanego widoku mapy myśli.

Kluczowe cechy Asany to możliwość wyświetlania zadań na liście, tablicy Kanban lub widoku osi czasu. Dodatkowo posiada ponad 50 szablonów projektów, które pomogą Ci zaoszczędzić czas przy planowaniu projektów. Asana posiada wykresy Gantta z osiami czasu ma możliwości ustawiania niestandardowych reguł w kilka sekund. Pozwala to zautomatyzować typowe zadania i zmniejszyć liczbę generowanych błędów.

Asana integruje się z narzędziami do kolaboracji, takimi jak Basecamp i Microsoft Teams. Posiada też możliwość zarządzania efektywnością pracy przez monitorowanie realizacji celów.

Niestety Asana nie posiada natywnej funkcji śledzenia czasu pracy. Nie ma możliwości dodania wielu współwłaścicieli zadań. To, co mi brakuje to brak funkcji niestandardowych pól i widoku formularzy w bezpłatnej wersji próbnej.

Podio.com – narzędzia do zarządzania projektami

Podio to prosta alternatywa dla Trello czy Asany. Zapewnia mnóstwo dodatków do łatwego zarządzania projektami. Dzięki rozbudowanemu interfejsowi API możesz dodawać do niego własne integracje.

Niestety, to oprogramowanie do zarządzania projektami oferuje tylko podstawowe funkcje, takie jak raporty, pulpity nawigacyjne i zaawansowana automatyzacja przepływu pracy, tylko w abonamencie premium. Więc w musisz wykupić plan premium, jeśli chcesz mieć zaawansowane funkcje?

Podio ma wiele dodatków, takich jak aplikacje do udostępniania plików i wiadomości. Ma wbudowany kalendarz oraz zintegrowane komunikator czatu. Ma też świetne narzędzie do planowania spotkań.

Podio posiada funkcje raportowania w czasie rzeczywistym. Korzysta z wielu funkcji, takich jak przechowuj, otwieraj i udostępniaj treści za pomocą integracji z Dyskiem Google i Dropbox
Ma funkcje przypomnień na telefon.

To, co mi przeszkadza to brak wbudowanych wykresów Gantta (dostępne tylko za pośrednictwem rozszerzenia). Ograniczony bezpłatny plan nie zawiera zautomatyzowanych przepływów pracy, synchronizacji kontaktów i funkcji zarządzania użytkownikami. Nie można przypisać komentarzy jako zadań.

Jira

Jira to oprogramowanie stawiające na metodykę Agile. Projekt może być w nim zarządzany za pomocą tablic Scrum lub Kanban. Działa jako aplikacja webowa, więc dostępna jest na każdym urządzeniu co czyni ją bardzo wygodną. Umożliwia tworzenie harmonogramów, raportów i analiz. W łatwy sposób można wprowadzić automatyzację, która usprawni pracę i oszczędzi mnóstwo czasu. Jira udostępnia szablony, które można wykorzystać do swojego projektu. Bezpłatna wersja umożliwia prowadzenie pojedynczego projekt, maksymalnie w 10 osób.

Microsoft Project

Microsoft Project jest kolejnym narzędziem, które stawia na metodykę Agile. Umożliwia szczegółowe zaplanowanie całego projektu i pracy, przydzielanie zasobów, a nawet kontrolować postępy prac. Standardowo jak przystało na Microsoft, to narzędzie jest wyposażone w bogatą sekcję tworzenia raportów. Można w łatwy i intuicyjny sposób wygenerować dowolny raport, który będzie zawiera wszelkie niezbędne informacje. Posiada dedykowaną aplikację desktopową co jest wielkim atutem. Z oczywistych względów to oprogramowanie wysokiej klasy jest drogim rozwiązaniem i nie posiada bezpłatnej wersji dla mikro projektów. Studenci mogą mieć to szczęście do skorzystania z niego bezpłatnie, jeśli uczelnia, na której się uczą udostępnia platformę Microsoft Office.

P2Ware Project Manager

P2Ware Project Manager jest narzędziem wspomagającym zarządzanie projektami skierowanym w dużej mierze dla profesjonalistów, doświadczonych kierowników projektów. Niemniej jednak zwykły użytkownik jest wstanie opanować ten program. P2Ware oparty jest na metodyce PRINCE2 oraz PMI PMBOOK. Niestety rozwiązanie to jest płatne, można jedynie skorzystać z bezpłatnego okresu próbnego.

Główne cechy programu:

• Przydzielanie zasobów
• Zarządzanie kosztami
• Możliwość współpracy
• Dodawanie własnych załączników
• Śledzenie postępów
• Generowanie raportów
• Możliwość eksportowania do innych programów

IC Project

IC Project jest narzędziem, które opracowali w całości Polacy i co raz częściej rodzime firmy go wykorzystują. Rozwiązanie to pozwala na nie tylko zarządzanie projektami, ale także stawia na komunikację pomiędzy osobami w zespole. Pozwala prowadzić interaktywny kalendarz, ma wbudowany komunikator, a nawet umożliwia mierzyć czas pracy.

Oczywiście ma też takie podstawowe funkcje jak zarządzanie zadaniami, budżetem czy generowanie wykresu Gantta i raportów. IC Project jest narzędziem online i posiada aplikację mobilną, więc można zabrać ze sobą pracę w każdy zakątek świata. Podobnie jak u konkurencji można skorzystać z bezpłatnego planu lub wykupić płatną subskrypcję, by cieszyć się wszystkimi funkcjami.

Podsumowanie

Nie ma jednego idealnego, uniwersalnego narzędzia, które zadowoliłoby każdego. Warto przetestować kilka, kilkanaście, żeby znaleźć to jedno idealne. Jest to mało pomocny wniosek, ale wiele przypadków potwierdza to, że raczej nie trafia się na idealne rozwiązanie za pierwszym razem. Często zdarza się, że organizacje przechodzą na inne narzędzie spełniające wymagania pracowników, które też mogą zmieniać się w czasie. Z perspektywy użytkownika warto sprawdzić kilka programów, żeby mieć punkt odniesienia.

Współautorzy : Maciej Wójcicki, Bartosz Żółtowski

Redakcja: Marcin Kordowski